Adware و Spyware چیست؟
Adware و Spyware هر دو نوعی از نرم‌افزارهای مخرب (malware) هستند که به‌طور ناخواسته بر روی سیستم‌های کاربر نصب می‌شوند و عملکرد آن‌ها را تحت تأثیر قرار می‌دهند. اما هر یک اهداف و کارکردهای متفاوتی دارند. در ادامه به توضیح هر یک از این مفاهیم می‌پردازیم:
1. Adware (نرم‌افزار تبلیغاتی)
Adware نوعی نرم‌افزار است که با هدف نمایش تبلیغات به کاربر طراحی شده است. این نرم‌افزارها معمولاً بدون اطلاع کاربر نصب می‌شوند و به‌طور مداوم تبلیغات ناخواسته و مزاحم را نمایش می‌دهند. Adware ممکن است در قالب پنجره‌های پاپ‌آپ، تبلیغات بنری، و یا تغییرات در مرورگرها ظاهر شود.
ویژگی‌ها و عملکرد Adware:
- نمایش تبلیغات: Adware از طریق تبلیغات، به‌ویژه تبلیغات پاپ‌آپ، درآمدزایی می‌کند. این تبلیغات ممکن است از طریق مرورگر وب یا نرم‌افزارهای مختلف نمایش داده شود.
- تغییرات در مرورگر: برخی از Adwareها صفحه اصلی مرورگر را تغییر می‌دهند یا افزونه‌های ناخواسته به آن اضافه می‌کنند.
- کاهش سرعت سیستم: به دلیل پردازش مداوم تبلیغات، ممکن است سرعت کامپیوتر و مرورگر کاهش یابد.
- غیرمخرب: برخلاف برخی از انواع نرم‌افزارهای مخرب، Adware به‌طور مستقیم به سیستم آسیب نمی‌زند، اما باعث آزار کاربر می‌شود و ممکن است حریم خصوصی کاربر را نقض کند.
روش‌های انتشار Adware:
- از طریق دانلود نرم‌افزارهای رایگان که Adware به‌عنوان بخشی از نصب اصلی به کاربر عرضه می‌شود.
- از طریق کلیک بر روی تبلیغات آنلاین یا وب‌سایت‌های مخرب.
2. Spyware (نرم‌افزار جاسوسی)
Spyware نوعی از نرم‌افزار مخرب است که برای جاسوسی و نظارت بر فعالیت‌های کاربر به‌طور مخفیانه نصب می‌شود. Spyware اطلاعات شخصی و حساس مانند رمزهای عبور، تاریخچه مرورگر، شماره کارت‌های اعتباری و … را بدون اطلاع کاربر جمع‌آوری کرده و آن‌ها را به فرد یا سازمان‌های مهاجم ارسال می‌کند.
ویژگی‌ها و عملکرد Spyware:
- جمع‌آوری اطلاعات شخصی: هدف اصلی Spyware جمع‌آوری اطلاعات محرمانه کاربر است. این اطلاعات می‌تواند شامل کلیک‌های کاربر، تاریخچه مرور وب، اطلاعات حساب‌های کاربری و موارد دیگر باشد.
- نقض حریم خصوصی: Spyware به‌شدت حریم خصوصی کاربر را نقض می‌کند و اطلاعات حساس را بدون رضایت کاربر به مهاجم منتقل می‌کند.
- کاهش سرعت سیستم: Spyware نیز مانند Adware می‌تواند باعث کاهش سرعت سیستم شود، زیرا به‌طور مخفیانه در پس‌زمینه فعالیت دارد.
- ضبط کلیدهای فشرده شده (Keylogging): برخی از Spywareها می‌توانند هر کلیدی که کاربر بر روی کیبورد فشار می‌دهد، ثبت کنند. این اطلاعات می‌تواند برای دسترسی به حساب‌های بانکی یا ایمیل کاربر استفاده شود.
روش‌های انتشار Spyware:
- از طریق دانلود نرم‌افزارهای مخرب یا نرم‌افزارهای رایگان.
- کلیک بر روی پیوندهای مخرب یا بازدید از وب‌سایت‌های ناامن.
- باز کردن پیوست‌های ایمیل از منابع ناشناخته یا مخرب.
تفاوت‌های اصلی Adware و Spyware:
- هدف اصلی: Adware برای نمایش تبلیغات به کاربر و کسب درآمد از آن طراحی شده است، در حالی که Spyware به‌طور مخفیانه اطلاعات شخصی کاربر را جمع‌آوری می‌کند.
- نقض حریم خصوصی: Spyware به‌صورت مستقیم حریم خصوصی کاربر را نقض می‌کند، در حالی که Adware بیشتر تمرکز بر تبلیغات دارد.
- اثر روی سیستم: هر دو می‌توانند عملکرد سیستم را کاهش دهند، اما Spyware به دلیل ماهیت جاسوسی خود مخرب‌تر است و می‌تواند آسیب‌های جدی‌تری به داده‌های کاربر وارد کند.
چگونگی محافظت در برابر Adware و Spyware:
- استفاده از نرم‌افزارهای امنیتی: نصب و به‌روزرسانی نرم‌افزارهای ضدویروس و ضدبدافزار می‌تواند از نصب و عملکرد این نرم‌افزارها جلوگیری کند.
- اجتناب از دانلود نرم‌افزارهای مشکوک: نرم‌افزارهای رایگان و ناشناس معمولاً حاوی Adware و Spyware هستند. از منابع معتبر و رسمی برای دانلود نرم‌افزار استفاده کنید.
- پرهیز از کلیک بر روی تبلیغات ناخواسته: کلیک بر روی تبلیغات پاپ‌آپ یا وب‌سایت‌های مشکوک می‌تواند منجر به نصب Adware یا Spyware شود.
- به‌روزرسانی سیستم و مرورگر: مطمئن شوید که سیستم عامل و مرورگر وب شما به‌روز است تا آسیب‌پذیری‌های امنیتی موجود برطرف شده باشند.
- استفاده از افزونه‌های مرورگر ضدتبلیغاتی: نصب افزونه‌هایی که تبلیغات پاپ‌آپ را مسدود می‌کنند، می‌تواند به جلوگیری از نمایش تبلیغات ناخواسته کمک کند.
نتیجه‌گیری:
Adware و Spyware هر دو تهدیدات جدی برای کاربران اینترنتی هستند. Adware کاربران را با تبلیغات مزاحم هدف قرار می‌دهد، در حالی که Spyware اطلاعات شخصی کاربران را به سرقت می‌برد. برای جلوگیری از آسیب‌های احتمالی، کاربران باید اقدامات امنیتی مناسب را اجرا کرده و از منابع معتبر برای دانلود نرم‌افزارها استفاده کنند.