این لایه وظيفه برقراری شرایط یک Session بين دو Station نهایی را به عهده دارد. وظيفه تأیيد هویت (Authentication ( و برقراری یک Session و مدیریت یک Session و درنهایت اتمام session و بررسی حساب (Accounting) را به عهده دارد . پس از برقراری یک Session ، اطلاعات تحویل لایه چهارم داده می شود . اطلاعاتی که از این سه لایه گذشته و تحویل لایه چهارم داده می شود ، Data User گفته می شود و پس از تحویل به لایه چهارم به قطعات استاندارد شکسته شده و در واقع بسته بندی می شوند.
لایه Session (لایه نشست) یکی از لایه‌های مدل OSI (Open Systems Interconnection) است که به عنوان لایه پنجم از هفت لایه در این مدل شناخته می‌شود. وظیفه اصلی این لایه مدیریت و کنترل ارتباطات بین دو دستگاه یا سیستم است. در واقع، لایه نشست به ایجاد، مدیریت و خاتمه نشست‌ها یا جلسات ارتباطی بین سیستم‌های مختلف کمک می‌کند.
در ادامه وظایف و مفاهیم کلیدی این لایه را بررسی می‌کنیم:
1. وظایف لایه Session
- ایجاد نشست: لایه جلسه مسئولیت ایجاد و شروع یک نشست (Session) بین دو دستگاه را بر عهده دارد. این نشست می‌تواند برای تبادل اطلاعات و داده‌ها بین دو برنامه کاربردی برقرار شود.
- مدیریت نشست: این لایه همچنین مسئولیت مدیریت نشست را بر عهده دارد. به این معنی که اطمینان حاصل می‌کند نشست به درستی پیش می‌رود، و هر گونه خطا یا وقفه در این فرآیند مدیریت می‌شود.
- خاتمه نشست: پس از اتمام ارتباط یا انتقال داده‌ها، لایه Session مسئول خاتمه و بسته شدن نشست است.
- کنترل همزمانی (Synchronization): یکی دیگر از وظایف لایه نشست این است که داده‌ها را به بخش‌های کوچکتری تقسیم کرده و نقاط علامت‌گذاری (Synchronization Points) را ایجاد کند. این نقاط به بازیابی انتقال داده‌ها پس از قطع ارتباط یا خطا کمک می‌کنند.
- کنترل دیالوگ (Dialog Control): لایه Session تعیین می‌کند که ارتباط در حالت نیمه دوطرفه (Half-duplex) یا تمام‌دوطرفه (Full-duplex) انجام شود. به عبارت دیگر، مشخص می‌کند که آیا دو طرف می‌توانند همزمان اطلاعات ارسال کنند یا باید منتظر پایان ارسال از طرف مقابل بمانند.
2. پروتکل‌های مرتبط با لایه Session
برخی از پروتکل‌ها و سرویس‌هایی که در این لایه عمل می‌کنند، عبارتند از:
- NetBIOS (Network Basic Input Output System): پروتکلی که به برنامه‌های شبکه‌ای اجازه می‌دهد تا با یکدیگر ارتباط برقرار کنند.
- RPC (Remote Procedure Call): روشی که به یک برنامه اجازه می‌دهد تا روی یک کامپیوتر دیگر فراخوانی رویه انجام دهد.
- PPTP (Point-to-Point Tunneling Protocol): یک پروتکل برای پیاده‌سازی شبکه‌های خصوصی مجازی (VPN) که از لایه Session برای مدیریت نشست‌های VPN استفاده می‌کند.
3. مثال‌های کاربردی لایه Session
- ورود به سیستم: زمانی که شما وارد یک وب‌سایت یا برنامه‌ای می‌شوید، یک نشست (Session) بین مرورگر شما و سرور ایجاد می‌شود. لایه Session مسئولیت مدیریت این ارتباط را بر عهده دارد، اطمینان می‌دهد که نشست تا زمانی که شما خارج نشوید یا نشست به دلیل عدم فعالیت خاتمه یابد، فعال باقی می‌ماند.
- پخش ویدئو: در یک جلسه استریم ویدئویی، لایه Session مدیریت می‌کند که پخش ویدئو به صورت پیوسته ادامه یابد و در صورت قطع ارتباط، به نقطه مناسبی برای بازیابی برگردد.
4. ارتباط با سایر لایه‌های OSI
- لایه انتقال (Transport Layer): لایه Session بر روی لایه انتقال کار می‌کند. لایه انتقال وظیفه انتقال داده‌ها بین دو سیستم را دارد، اما لایه Session مدیریت و هماهنگی این انتقال‌ها را انجام می‌دهد.
- لایه ارائه (Presentation Layer): پس از لایه Session، لایه ارائه مسئول تبدیل داده‌های خام به فرمتی است که برای برنامه‌ها قابل فهم باشد.
5. کاربردهای لایه Session
- جلسات VoIP (Voice over IP): در مکالمات تلفنی اینترنتی، لایه Session برای ایجاد و مدیریت ارتباط صوتی بین دو طرف استفاده می‌شود.
- سیستم‌های چندکاربره: در سیستم‌های چندکاربره، مانند بازی‌های آنلاین یا سیستم‌های کنفرانس ویدیویی، این لایه به مدیریت ارتباطات چندین کاربر کمک می‌کند.
جمع‌بندی
لایه Session به عنوان لایه پنجم مدل OSI نقش کلیدی در مدیریت نشست‌ها و ارتباطات بین سیستم‌ها دارد. این لایه با ایجاد، مدیریت، و خاتمه جلسات، کنترل دیالوگ و همزمانی داده‌ها، از ایجاد ارتباط‌های پایدار و صحیح بین برنامه‌های کاربردی اطمینان حاصل می‌کند.