مفهوم بد سکتور (Bad Sector)

بد سکتور (Bad Sector) به قسمت‌هایی از حافظه گفته می‌شود که معمولاً به دلیل آسیب دیدن فیزیکی، توسط هارد و در نتیجه سیستم عامل غیرقابل استفاده شده است.

سکتور چیست؟

پیش از آن‌که به تعریف بد سکتور بپردازیم، ابتدا ببینیم که سکتور (Sector) چیست. سکتورها فضاهای فیزیکی بر روی حافظه‌های جانبی (مثلاً صفحات هارد دیسک) هستند که اطلاعات بر روی آن‌ها ذخیره می‌شوند. حجم هر سکتور معمولاً ۵۱۲ بایت یا ۴۰۹۶ بایت (۴ کیلوبایت) است.

اطلاعات هر سکتور از سه قسمت تشکیل شده است:

1. هدر (Header) سکتور: این قسمت مربوط به اطلاعاتی در مورد خود سکتور (مانند آدرس آن) است.
2. فضای داده‌ها: که مربوط به داده‌های ذخیره شده در سکتور است.
3. کد تصحیح خطا (ECC): این بخش شامل چکسام و مقداری داده است که طی الگوریتم خاصی می‌تواند داده‌ها را بازیابی کند.

 

بد سکتور چیست؟

بد سکتور (Bad Sector) به سکتورهایی از هارد دیسک، SSD ها یا حافظه‌های فلش مموری گفته می‌شود که به دلایل مختلف فیزیکی (سخت افزاری) یا نرم افزاری، غیر قابل استفاده شده و نمی‌تواند توسط سیستم عامل بکار گرفته شود.

اگر سکتوری به عنوان بد سکتور توسط هارد دیسک شناخته شود، معمولاً با فضای مازاد محدودی که در هارد جاسازی شده است، یا با یک سکتور سالم دیگر جایگزین می‌شود (نه به صورت فیزیکی، فقط آدرسشان عوض می‌شود). با این حال برخی از بد سکتورها هستند که به صورت سخت افزاری آسیب ندیده و قابل تعمیر هستند. این گونه بد سکتورها با نام بدسکتورهای منطقی شناخته می‌شوند.

انواع بد سکتور:

بد سکتورها از لحاظ آسیب دیدن به دو دسته تقسیم می‌شوند:

بدسکتورهای فیزیکی (سخت افزاری یا سخت)

اجزای درون هارد دیسک بسیار حساس هستند برای مثال فاصله بین هد خواندن/نوشتن از صفحات هارد دیسک به قدری کم است که حتی رطوبت یک اثر انگشت می‌تواند باعث ایجاد مشکلات مختلفی شود. هارد دیسک ها معمولاً دربرابر ضربات فیزیکی مثلا افتادن از فاصله حتی خیلی کم، برخورد اشیاء یا حتی لرزش‌های کمی تند می‌توانند بسیار آسیب پذیر باشند.

هاردهای سالید دیسک (SSD) معمولاً در برابر ضربات فیزیکی مقاوم هستند چون اجزای مکانیکی در داخل آن بکار گرفته نشده اما با این حال این هاردها و هم هارد دیسک ها مکانیکی می‌توانند در برابر عوامل مختلفی مثل استهلاک و استفاده زیاد (خواندن/نوشتن های بسیار زیاد) دچار بد سکتور شوند.

بد سکتورهای فیزیکی غیرقابل تعمیر هستند با این حال معمولاً توسط هارد و سیستم عامل نشانه گذاری می‌شوند تا دیگر مورد استفاده قرار نگیرند.

اگر هارد شما دارای بد سکتور است، بهتر است اطلاعات مهم خود را به یک هارد دیگر منتقل کرده و حدالامکان یک هارد جایگزین بخرید. همچنین بازیابی اطلاعات از روی هاردهایی با وجود بد سکتورها ناممکن نیست، با این حال فقط توسط مراکز تخصصی و آن هم نه با شانس زیاد امکان پذیر است.

بدسکتورهای منطقی (نرم افزاری یا نرم)

ممکن است سکتورهای ما به صورت فیزیکی آسیب ندیده باشند ولی با این حال داده‌های موجود در آن تغییر داده شده باشند. این مشکلات معمولاً به دلیل مشکلات نرم افزاری، اختلال در سیستم عامل و یا کنترلر هارد، قطع شدن تامین کننده برق هارد و … پیش بیاید که به هر دلیلی باعث اختلال در پروسه خواندن/نوشتن هارد شده و داده‌های غیر کاملی را بر روی سکتورها ذخیره کند.

بد سکتورهای نرم افزاری قابل رفع هستند و حتی داده‌هایشان از طریق کدهای تصحیح خطا (ECC) تا حدودی قابل بازیابی است. برای تعمیر بدسکتورهای نرم افزاری می‌توان از ابزار CHKDSK که به صورت تعبیه شده در سیستم عامل ویندوز وجود دارد یا از ابزاری نظیر badblock در سیستم عامل گنو/ لینوکس استفاده کرد.

همچنین این هاردها معمولاً با نوشتن صفر بر روی همه سکتورها معمولاً قابل تعمیر هستند.